Andrzej Mencwel – „Toast na progu” – Wyd. Literackie
Autor w swym eseju ciepło wspomina Zbyszka.
Nie był on żadnym pisarzem, ani nawet literatem, lecz chłopem, rolnikiem, gospodarzem, piszącym do autora listy przepięknym pismem. Zbyszek był najlepszy w koszeniu zboża. Razem ze swoim ulubionym bratem Czesiem, szli jeden przy drugim, równym rytmem kosząc. Klepanie kos zaś mieli w małym palcu.
Jaki właściwie był ten Czesio?
Najważniejsza osoba po Zbyszku.
Autor pisze, że podstawowymi narzędziami rolniczymi były wówczas żelazny pług konny ze stalowym lemieszem i żelazna również brona z zębami przykutymi do poziomej kratownicy. Opisując tak dokładnie narzędzia, autor dobrze zna polską wieś, bowiem mieszkał na Dolnym Śląsku i w Lubuskim, zjeździł Mazury i Podlasie oraz jest obyty z pogórzem sudeckim i karpackim, a na Mazowszu żyje już od kilkudziesięciu lat. Pisarz podąża tropem kultury chłopskiej.
Kulturę chłopską rozumiemy tutaj jako wytwory artystyczne: stroje odświętne, pieśni i tańce, naczynia, hafty i zdobienia, które można osobno podziwiać, wystawiać i kolekcjonować. Krajobraz polskiej wsi to układ gospodarstw(ulicówka, okolica, kolonia) z ich prostokątnym przeważnie siedliskiem i stosownymi na nim zabudowaniami(chałupa, stodoła, obora i chlew).
Z biegiem czasu coraz mniej jest maszyn nadających się do zaprzęgu konnego, a coraz więcej do ciągnika-pługi konne i brony oddawano na złom. Szkoda było kutych lemieszy więc i zawód kowala zanikał, a dzisiejsze traktory zastępują kombajny, sprowadzane z krajów zachodnich.
Autor bardzo ubolewa nad zanikaniem polskiej kultury chłopskiej. Nikt już nie chce pracować na roli, bo to się nie opłaca. Młodzi uciekają za granicę, a starzy rolnicy podupadając na zdrowiu wyprzedają zwierzęta i maszyny rolnicze.
Pochyl się Drogi czytelniku nad tą tematyką, którą w jasny i klarowny sposób autor tutaj nam przedstawił. Fascynująca opowieść o zanikaniu kultury chłopskiej. Piękna historia dla młodego pokolenia.
Książka wydana w miękkiej oprawie, zawiera 7 rozdziałów i 298 stron. Zachęcam do zapoznania się z tą literaturą, jaką chłop polski wnosi do naszej kultury narodowej wraz ze swoim przeistoczeniem w społeczeństwo ogólne.